Szlak lubaczowski Załuże

Załuże

Ta podlubaczowska osada już w końcu XV wieku oddana została na uposażenie probostwa szpitalnego w Lubaczowie, a później weszła w skład dóbr stołowych biskupstwa przemyskiego. Spokojny żywot wsi kościelnej został zakłócony w okresie siedemnastowiecznych wojen.

Według lokalnych tradycji na wiosnę 1656 roku w Załużu pojawili się żołnierze szwedzcy. Był to zapewne oddział armii króla Karola Gustawa, która nieustannie atakowana przez partyzantów Stefana Czarnieckiego przechodziła traktem z Narola do Jarosławia. W Załużu, na zapleczu głównego kierunku marszu, Szwedzi mieli zaatakować mieszkańców. Wielu z nich zginęło i spoczęło we wspólnej mogile na zachodnim krańcu wsi. W XIX wieku na kopcu wzniesiono kapliczkę, którą obsadzono lipami. Po licznych przebudowach ta mała świątyńka istnieje do dziś.

Prawdopodobnie od początku XVII wieku na terenie wsi istniała cerkiew. Dokumenty potwierdzające funkcjonowanie przy niej parafii ruskiej zaginęły podczas najazdów tatarskich. Nie można wykluczyć, iż w tym czasie zniszczeniu uległa również pierwotna świątynia. W 1700 roku wzniesiono nową, drewnianą cerkiew, która przetrwała do lat 80. XX wieku.

Obecnie ważne miejsce w krajobrazie kulturowym wsi odgrywa kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Opieki (1998r.), wzniesiony na placu obok nieistniejącej cerkwi (1700r.). Istniał tu również niewielki folwark z dworem. Na skraju centralnej części osady istnieje również zabytkowy cmentarz parafialny. Wyróżnia się również liczny zespół kapliczek i krzyży przydrożnych (XIX/XX w.).