Szlak lubaczowski Opaka

Opaka

Wieś znana była z istnienia dużych stawów rybnych. Założona została zapewne w XV wieku i od samego początku związana była ze starostwem lubaczowskim. W XVII wieku nie uniknęła zniszczeń spowodowanych przez wojny. Najtragiczniejszy w jej dziejach był najazd ordy tatarskiej i budziackiej z 1629 roku. Zniszczeniu uległa wówczas połowa domów i zapewnie opacka cerkiew. Kolejna wzniesiona została według odkrytych niedawno, a nie do końca potwierdzonych informacji w 1650 roku.

Podczas kolejnego najazdu tatarskiego, tzw. „turecczyzny”, który miał miejsce w 1672 roku, zaginął dokument erekcyjny miejscowej parafii ruskiej. Odnowił go w 1720 roku Adam Mikołaj Sieniawski, hetman wielki koronny, starosta lubaczowski.

Z wczesnego okresu istnienia cerkwi opackiej pochodzi kamienna płyta cokołowa, będąca fragmentem nagrobka powstałego zapewne z XVIII wieku. W jednym z wężach boków tej płyty wykute jest gniazdo na osadzenie nie zachowanego krzyża. Otwór ujęty jest przez wypukły, półkolisty ornament. Detal ten niektórzy badacze uznali za formę półksiężyca, nawiązującą do symboliki islamskiej. Zapewne w końcu XIX wieku, w momencie gruntownej przebudowy cerkwi wzniesionej w 1756 roku, płyta ta został wtórnie użyta jako próg przy zachodnim wejściu do świątyni. Jest to w chwili obecnej najstarszy relikt świątyni, która po spaleniu w 2007 roku, oczekuje na odbudowę.

Cerkwisko w Opace jest nadal ważnym i rozpoznawalnym punktem na kulturowej mapie tej miejscowości. Warto wspomnieć również, że na opackich gruntach w końcu XVIII wieku założono kolonię niemiecką o nazwie Fehlsendorf - obecnie wieś Dąbków. Istniejąca tu kaplica filialna wzniesiona została w 1897 roku jako zbór ewangelicko-luterański. W 2011 roku rozpoczęła się rozbudowa świątyni. Za kościołem, na rozległych łąkach zachowały się pozostałości cmentarza ewangelickiego (XIX/XX w.).