Szlak starodzikowski Cewków

Cewków

Na zachodnich rubieżach regionu lubaczowskiego rozłożył się Cewków, wieś o piętnastowiecznej genezie. W końcu XVI wieku znalazła się w posiadaniu Sieniawskich, w zespole dóbr oleszyckich. W tym czasie we zachodniej części osady istniała już cerkiew, która 2 połowie XVII wieku, za Mikołaja Hieronima Sieniawskiego lub jego syna Adama Mikołaja, przedstawicieli znanego rodu magnackiego związanego z królem Janem III Sobieskim, została przeniesiona na obecne miejsce. W 1689 roku Adam Mikołaj Sieniawski, ówczesny starosta lwowski i rohatyński, wydał dla kapłanów cewkowskich stosowny przywilej.

Z czasów najazdów tatarskich, które w XVII wieku nie ominęły wsi, zachowała się w lokalnej tradycji legenda o Laszce. Spisał ją w naszych czasach znany regionalista z pobliskiego Mołodycza Jan Kuca. Podanie mówi o pięknej dziewczynie Marysi, zwanej Laszką, która poświęciła swe życie dla ratowania mieszkańców rodzinnej leśnej osady Ruczkalki, położonej w lasach na południe od Cewkowa. Mieszkańcy osady napadniętej przez Tatarów zdołali ukryć się w głębinach leśnych. W ręce napastników dostała się jedynie młoda Maria. Tatarzy zmusili ją, by pokazała im miejsce ukrycia się jej rodaków. Dziewczyna na pozór zgodziła się, ale wyprowadziła ordyńców na nieprzebyte bagna. Gdy napastnicy zorientowali się w sytuacji zabili Marię, ale nie potrafili już wrócić i w większości potopili się. Mieszkańcy osady ocaleli, a na pamiątkę tego wydarzenia jedno ze wzniesień w pobliżu osady nazwali „Laszka”.

Cerkiew pamiętająca czasy ostatnich przedstawicieli rodu Sieniawskich przetrwała do początku lat 40. XIX wieku, kiedy to wzniesiono obecnie istniejącą świątynię. We wsi znajduje się również kościół rzymskokatolicki p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (1938 r.). Z obydwiema świątyniami związany jest cmentarz z zabytkowymi nagrobkami (XIX/XX w.). Na kanwie legendy o mężnej Marysi staraniem Nadleśnictwa Oleszyce wytyczona została leśna ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Na Laszce”.