Szlak żółkiewski

Skwarzawa Stara

Podobnie jak Skwarzawa Nowa, także leżąca tuż pod Żółkwią Skwarzawa Stara należała do dóbr żółkiewskich. W dziejach wojen polsko-tureckich prowadzonych za czasów Jana Sobieskiego, wieś upamiętniała się z powodu założenia obozu wojsk koronnych przed zwycięską bitwą pod Chocimiem w 1673 roku. Przegląd, czyli popis oddziałów koronnych odbył się w październiku tego roku w obecności króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, najwyższych dostojników i dowódców z hetmanem wielkim koronnym Janem Sobieskim. Miejscem, gdzie odbył się ów popis mogły być pola na wysokości Góry Haraj i zamku żółkiewskiego, w północno-wschodniej części wsi.

W centrum wsi zachowała się jedna z najstarszych cerkwi drewnianych na Ukrainie, obok której w latach 1991-1995 wzniesiona została nowa, murowana cerkiew. Na podstawie badań przeprowadzonych ostatnio przez dr. Wasyla Słobodiana ze Lwowa drewniana świątynia nosząca wezwanie św. Michała Archanioła wzniesiona została w 1508 roku. Na obecne miejsce przeniesiono ją w 1715 roku, po pożarze wcześniejszej cerkwi. Pierwotnym miejscem lokalizacji tej świątyni było średniowieczne grodzisko, usytuowane na terenie sąsiedniego Glińska. W 2015 roku do cerkwi powrócił cenny ikonostas, którego najstarsze ikony pochodzą z XVI wieku. W końcu XVII stulecia kilka przestawień wykonał również słynny żółkiewski malarz Iwan Rutkowicz, związany z mecenatem Jana Sobieskiego. Obecność unikalnych ikon stała się powodem utworzenia w gruntownie odnowionej cerkwi Muzeum Staroskwarzawskiego Ikonostasu XVI-XVII wieku – filii Lwowskiego Muzeum Historii Religii.