 |
Szlak niemirowski
Wierzbiany
|
Wierzbiany
Wierzbiany rozłożyły się na północnych krańcach staropolskiego starostwa jaworowskiego, tuż przy granicy z dobrami niemirowskimi. W czasach, gdy właścicielami starostwa byli Sobiescy, ważną rolę spełniała rodzina Kaletów - młynarzy wierzbiańskich, którzy w 1643 roku spierali się z Jakubem Sobieskim wojewodą ruskim i starostą jaworowskim, ojcem przyszłego króla, o należne im prawa. Dwadzieścia lat później, 6 lutego 1663 r., Jan Sobieski ówczesny chorąży koronny i starosta jaworowski, uzyskał u króla Jana Kazimierza zgodę na zastawienie Wierzbian Marcinowi i Barbarze Głębockim. Już jako król zadbał o sprawy Wierzbiańskiej parafii obrządku wschodniego. W 1688 roku Jan III ofiarował łan pola czterem popom wierzbiańskim: Jakubowi Chodorowiczowi, Stefanowi Sawczakowi, Mikołajowi Mucejkowi i Wasylowi Wojnarowi. Jeszcze w 1695 roku król nadał ziemię w Wierzbianach dla Barbary i Andrzeja Sadurskich.
Mieszkańców Wierzbian nie ominęły wydarzenia wojenne, które miały miejsce w połowie XVII wieku. Przez wieś przechodziły wojska kozackie hetmana Bohdana Chmielnickiego. Prowadził tędy szlak wypraw Tatarów. Świadectwem tych czasów jest otoczone kultem miejsce zwana „Pod Bukiem”, położone na północ od wsi, przy drodze do Niemirowa. Znajduje się tu okazały buk, przy którym wedle miejscowych wierzeń w cudowny sposób objawił się obraz Maryi, dzięki czemu uratowana została uciekająca przed więzieniem kobieta. Współcześnie przy drzewie i znajdującego się obok źródełka wzniesiono kapliczkę z figurą Matki Boskiej. Wokół tego miejsca znajdują się również wały ziemne, które dawały mieszkańcom schronienie przed napaściami wrogów. Nie ustrzegł się ich pewien kozak, nazwany przez lokalną tradycję Janem, który w tym miejscu został zamęczony i pochowany.
Przydrożne sanktuarium Matki Boskiej „Pod Bukiem” jest obecnie ważnym składnikiem dziedzictwa kulturowego współczesnej wsi. W centrum Wierzbian znajduje się zabytkowa cerkiew drewniana p.w. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy z 1865 roku. W jej wnętrzu znajduje się ikonostas wykonany w 1868 roku przez malarza Antona Jabłonowskiego, który był także twórcą polichromii w cerkwi św. Mikołaja w Lubaczowie.
